RHYTON 

درباره شیراز

شیراز یکی از پنج شهر بزرگ ایران ومرکز استان فارس است. برپایه ی آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1390 خورشیدی، این شهر جمعیتی بالغ بر 1460665 داشته که این تعداد در سال 1395 خورشیدی به 1565573 نفر افزایش پیدا کرده است. شهر شیراز در بخش مرکزی استان فارس و در ارتفاع 1486 متری از سطح دریا و در منطقه کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. این شهر از سمت غرب به کوه دراک، از سمت شمال به کوه‌های بمو، سبزپوشان، چهل‌مقام و باباکوهی (از رشته کوه‌های زاگرس) محدود شده‌است. شهر شیراز برطبق آخرین تقسیمات اداری به ۹ منطقه مستقل شهری تقسیم شده و مساحتی بالغ بر 891/178 کیلومتر مربع دارد .  شیراز پس از تهران دومین شهر ایران است که شهرداری در آن تاسیس گردید ( سال 1296 هجری شمسی )  نام شیراز در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نام‌های مختلفی نظیر «تیرازیس»، «شیرازیس» و «شیراز» به ثبت رسیده‌است. محل اولیه این شهر در محل قلعه ابونصر بوده‌است.این شهر در دوران بنی‌امیه به محل فعلی منتقل می‌شود و به بهای نابودی استخر -پایتخت قدیمیاستان فارس- رونق می‌گیرد. شیراز در دوران صفاریان، آل بویه و زندیه، پایتخت ایران بوده‌است. این شهر به سبب جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی فراوان، همواره گردشگران بسیاری را به‌سوی خود فرا می‌خواند.                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

سوغات و صنایع دستی شیراز

شیراز به مانند دیگر شهرهای کهن ایران، پر از صنایع دستی و سوغات گرانبهایی ست که در بازارهای سنتی و مدرن شهر می توانید سراغ شان را بگیرید و با خود یادگاری زیبایی به خانه ببرید. 

عرقیات: از آنجایی که در اطراف شیراز باغ ها و گلستان های فراوانی وجود دارد، اینجا به شهر عرقیات معروف است. در شیراز بهترین و تازه ترین عرق های گیاهی با طعم ها و خواص مختلف تهیه می شود که از جمله آنها می توان به عرق شاتره، نسترن، بیدمشک، اترج، تارونه، بهار نارنج، نعنا چهل گیاه، کاسنی، شربت به ­لیمو و نارنج، گل گاوزبان و کیالک اشاره کرد.                                 

خاتم کاری: یکی از هنرهای ظریف و صنایع دستی ایران خاتم کاری است که از کنار هم قرار دادن تکه های چوبی منظم و ظریف در رنگ های متفاوت درست می شود. این هنر از ارزشمندترین و زیباترین صنایع دستی شیراز است و جنسی از چوب، عاج، استخوان، برنج و طلا دارد. هنری بسیار زیبا، دقیق و پرکار که با دیدنش به صبر و حوصله و دستان هنرمند خالق آن پی خواهید برد.        

نقره کاری: از زیباترین صنایع دستی که امروز می توان سراغ آن را در بازارهای سنتی و مدرن شیراز گرفت، نقره کاری ست. هنری که شاخه ای از فلزکاری محسوب می شود و در آن فلز نقره به اشکال مختلف فرم داده و تزیین می کنند.                                

نمد: نمد نوعی زیرانداز است و بیشتر در میان عشایر استان فارس کاربرد دارد و مورد استفاده قرار می گیرد. ساخت و تهیه آن به صبر و حوصله بسیار نیاز دارد و از موی شتر، بز یا گوسفند درست می شود.                                                                    

گلیم و رند: گلیم از دیگر صنایع دستی مشهور شیراز و استان فارس است و از ابریشم، موی بز، پشم گوسفند و دیگر مواد اولیه ساخته و در سایزها و رنگ های مختلف با رنگ ها و طرح های متنوع به بازار عرضه می شود. رند یا سوزنی، دیگر صنایع دستی شیراز، نوعی گلیم مخصوص استان فارس است و توسط عشایر قشقایی با بافت های ریز و ظریف در رنگ های تیره و روشن بافته می شود.

بوریا و حصیر بافی: بوریا و حصیر و وسایل ساخته شده از آن، از مشهورترین صنایع دستی استان فارس است. بوریا به الیاف برگ درختان خرما یا نی مرداب گفته می شود و به وسیله آن زیرانداز می بافند. در حصیربافی نیز از برگ های درخت خرما و نی انواع مختلف زیرانداز، سفره حصیری، انواع سبد و ظرف و ... بافته می شود. البته این هنرها بیشتر در شهر کازرون استان فارس رواج دارند و بهترین نوع شان در این شهر به دست می آید                                                                                                     

گبه: گبه یا قالیچه خرسک یکی از معروفترین صنایع دستی استان فارس است و بیشتر توسط عشایر لر و قشقایی بافته می شود. گبه فرشی از جنس قالی ست و در اندازه های کوچک و بیشتر از پشم گوسفندان بافته می شوند. گبه ها پرزهای بلندی دارند و در بافت آنها بیشتر پود مورد استفاده قرار می گیرد که این کار به نرم تر شدن آن کمک می کند. این زیراندازهای زیبا طرح های متنوعی مانند طرح شیر، خشتی، ایلاتی، درخت و ... دارند.                                                                                                   

سفال و سرامیک: استان فارس، به ویژه استهبان یکی از بهترین سفال سرامیک های ایران را می سازد و سفال سرامیک این شهر در سال های اخیر به عنوان بخشی از میراث معنوی استان فارس در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.                                                                                                                                                

رنگینک: این نوع شیرینی مقوی و مغذی، یکی از خوراکی های خوشمزه و پرطرفدار شهرهای جنوبی کشور مانند شهرهای استان های فارس، کرمان، خوزستان و هرمزگان است. این خوراکی خوشمزه به ویژه در ماه رمضان، زینت بخش سفره های افطار مردم جنوب کشور می شود.

از دیگر سوغات شیراز می توان به آبلیمو، لیمو، آبغوره، بهار نارنج، گلاب میمند، رشته های خشک فالوده شیرازی، گیوه، کاشی معرق، منبت به ویژه منبت آباده، کاشی هفت رنگ، جاجیم، قالی شیراز، مینیاتور، میناکاری، ظروف شیشه ای، قلمزنی و ... اشاره کرد         

جغرافیا و آب و هوا

میانگین دما در تیرماه (گرم‌ترین ماه سال) 30درجه سانتی‌گراد، در دی‌ماه (سردترین ماه سال)، ۵ درجه سانتی‌گراد، در فروردین‌ماه 17درجه سانتی‌گراد و در مهرماه 20درجه سانتی‌گراد می‌باشد و میانگین سالانه دما 18 درجه سانتی‌گراد است. میزان بارندگی سالیانه شهر شیراز 337/8 میلی‌متر می‌باشد.                                                                                                          

جنبه های مختلف گردشگری در شیراز

گردشگری در شیراز تنها در بازدید از جاذبه های مختلف تاریخی و معماری این شهر خلاصه نمی شود و جنبه های مختلفی دارد که در ادامه به آنها می پردازیم:

جنبه پزشکی و سلامت: یکی از جنبه های مهم گردشگری در شیراز، وجه توریسم درمانی و گردشگری سلامت در آن است. شیراز از دهه ها پیش به عنوان یکی از شهرهای مهم و اصلی توریسم درمانی در سطح ایران و خاورمیانه شناخته می شد و بسیاری برای برخورداری از دانش پزشکی و تجهیزات سلامتی موجود در این شهر به شیراز سفر می کردند. ده ها بیمارستان مجهز تخصصی و فوق تخصصی در زمینه های پیوند اعضا به ویژه کلیه، کبد، لوزالمعده و مغز استخوان، شیمی درمانی، جراحی های زیبایی، بیماری های قلبی، جراحی چشم، جراحی قلب و عروق، ارتوپدی و تعویض مفاصل ران و زانو، درمان ناباروری و انجام IVF، کاشت مو و ... شیراز را به قطب گردشگری پزشکی و درمانی ایران تبدیل کرده اند.                                                                            

جنبه آموزشی و علمی: دانشگاه های معتبر و اساتید برجسته در زمینه های مختلف علمی و آموزشی در کنار وجود صنایع بزرگ و کارخانه های مختلف و برگزاری کنفرانس ها و همایش های علمی باعث شده تا شیراز از نظر علمی نیز گزینه جذابی برای گردشگری علمی و آموزشی به حساب بیاید.                                                                                                                         

جنبه نمایشگاهی: وجود بزرگترین نمایشگاه جنوب کشور -نمایشگاه بین المللی شیراز- در شیراز که امکان برگزاری نمایشگاه های مختلف داخلی و بین المللی را در سطح وسیعی دارد، این شهر را به یکی از بهترین شهرهای ایران برای معرفی کالاها و خدمات مختلف تبدیل کرده است.                                                                                                                               

جنبه فرهنگی و هنری: شیراز شهر فرهنگ ادب و هنر است و تعجبی ندارد که این منطقه از این جنبه هم بتواند گردشگران بسیاری را به سمت خود جذب کند. روزهای بزرگداشت شهر شیراز، روزهای بزرگداشت سعدی (1 اردیبهشت ماه) و حافظ (20 مهر ماه) از مهمترین برنامه های فرهنگی و هنری برگزارشده در این شهر است. برگزاری کنسرت های مختلف، جشنواره عکس شیراز، وجود گالری ها و نگارخانه های متعدد، گرافیتی های دیواره رودخانه خشک و ... این شهر را از نظر فرهنگی و هنری نیز به گزینه ای خوب برای گردشگری تبدیل کرده است.                                                                                                                    

جنبه تجاری و خرید: یکی از پررنگ ترین جنبه های گردشگری و تجارت در شیراز مراکز خرید متعدد سنتی و مدرن این شهر است. در شیراز شما می توانید با مراجعه به بازار سنتی وکیل، بازار مسگرها، سرای مشیر، مجتمع تجاری خلیج فارس -یکی از بزرگترین مجتمع های تجاری ایران- مجتمع زیتون فارس، مجتمع ستاره فارس، شب بازارهای خیابان کریم خان زند و قصرالدشت و ... طیف وسیعی از گزینه ها برای خرید وسایل و برندهای مختلف را داشته باشید. البته که گشت و گذار در این مجتمع ها تنها به خرید محدود نمی شود و بخش هایی مانند سالن های ورزشی، شهربازی، کافی شاپ، رستوران و ... جذابیت های گردش در این مراکز را چند برابر می کنند.     

آثار باستاني و ديدني شيراز :

-         دروازه قران

-        آرامگاه خواجوی کرمانی

-          گهواره ديد

-         چاه مرتاض علي

-         ارگ كريمخاني

-         آرامگاه حافظ

-         آرامگاه سعدي

-         نارنجستان قوام

-         تخت جمشيد

-         پاسارگاد

-         نقش رستم

-         بازار وکیل    

اماكن مذهبي و زيارتي :
 

يكي از ويژگي هاي مهم شيراز وجود بقعات متبركه است .حرم هاي مطهر فرزندان گرامي حضرت موسي بن جعفر و ديگر امازادگان همچون ستارگاني درخشان فضاي ملكوتي اين شهر را منور نموده اند. آستان مبارك اين اماكن مقدسه روشني بخش قلوب مومنان و تسلي دلهاي حاجتمندان است و علاوه بر مكان هاي زيارتي ، محل آرايه معماري ، شعر و ادب ، نقاشي ، حجاري و كاشي كاري هنرمندان شيرازي مي باشد. اهالي متدين شيراز در نهايت احترام از اين ميراث هاي معنوي و فرهنگي حفظ و نگهداري نموده و در عمران و آبادي زيارت گاه ها كوشش فراوان بخرج مي دهند .در اين مجموعه به اختصار شخصيت والاي بعضي از اين امامزادگان واجبالتعظيم شرح داده مي شود. اميد است زيارت كننده ها و مسافرين عزيز از بركات  قدسي آنان بهره مند گردند.

-         آستان مقدس حضرت شاه چراغ (ع)

-         آستان مقدس حضرت سيد ميرمحمد

-         آستان مقدس حضرت سيدعلاءالدين حسين

-         آرامگاه شهيد دستغيب

-         آرامگاه علي ابن حمزه

-         آرامگاه سيد تاج الدين غريب

-         آرامگاه امام زاده ابراهيم

-         آرامگاه امام زاده زنجيري

-         ساير نقاط زيارتي و امامزادگان شيراز

دروازه قرآن شیراز به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شد. علت نام‌گذاری آن، قرآنی است که به دستور امیر در آن جای دادند تا مسافرین با عبور از زیر آن به سلامت سفر کنند. این طاق که به مرور زمان رو به خرابی می‌رفت، در دوره‌ زندیه توسط کریم‌خان زند مورد بازسازی قرار گرفت. در بازسازی اتاقی به بالای آن افزوده شد و دو جلد قرآن بزرگ نفیس را به خط سلطان ابراهیم‌ ابن شاهرخ تیموری، در آن جای دادند. این قرآن‌ها که به «قرآن هفده من» معروف‌ هستند، به موزه پارس شیراز انتقال یافته‌اند. دروازه قرآن که در دوره‌ قاجاریه به علت وقوع چندین زلزله، دچار صدمات زیادی شده بود، توسط محمد زکی‌ خان نوری تعمیر شد و در دو سوی آن اتاق‌هایی را به ‌منزله‌ی پاسگاه و راهداری ایجاد کردند. همچنین آب انباری در کنار دروازه بنا نهادند که از آب رکن‌ آباد پر می‌شد و مورد استفاده مسافران از راه رسیده قرار می‌گرفت. این بنا را در گذشته، طاق قرآن نیز می‌نامیدند.                                      

آرامگاه خواجوی کرمانی در شمال شیراز، در دامنه کوه صبوی و در ابتدای جاده شیراز - اصفهان، در بوستان خواجوی کرمانی قرار گرفته‌ است و معماری چشم‌گیری دارد. قبر وی مشرف بر دروازه قرآن است. آب چشمه معروف رکناباد نیز از کنار مقبره خواجو می‌گذرد. این آرامگاه در سال 1315شمسی با اعتبارات اداره فرهنگ فارس ساخته شد. محل آرامگاه در محوطه‌ای بدون سقف قرار دارد و در قسمت پایین و بالای آن دو ستون تعبیه شده است. در میان این مکان تاریخی گوری به چشم می‌خورد که سطح روی آن منحنی شکل است. بر روی این گور نوشته‌ای از فرد مدفون در آن حک نکرده‌اند و تنها چیزی که دیده می‌شود، آیه‌ای از سوره‌ی الرحمن است. بنای آرامگاه خواجوی کرمانی به شماره 916در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.                                     

گهواره دید که با نام‌های گنبد عضد و گهواره زید نیز شناخته می‌شود، یک بنای قدیمی مربوط به دوره دیلمیان است. این بنا در بالای کوه و مشرف به شهر شیراز قرار دارد و با ایجاد فضای سبز توسط شهرداری شیراز، به‌عنوان یک مکان تفریحی شناخته می‌شود. گهواره دید در تاریخ 5دی 1352با شماره ثبت 961به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.                                       

ارگ کریم‌خان که با نام زندان کریم‌خان نیز شناخته می‌شود، در سال 1108هجری قمری و به دستور کریم‌خان زند، موسس سلسله‌ی زندیان در شیراز ساخته شد. این بنا که از برجسته‌ترین آثار معماری دوران زندیان به شمار می‌رود، هرساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. در سال 1350این ارگ به سازمان میراث فرهنگی واگذار و از چند سال قبل نیز مرمت آن آغاز شد و قرار بر این است که پس از اتمام مرمت به عنوان موزه‌ی بزرگ فارس مورداستفاده قرار گیرد.                                                   

حافظیه یا آرامگاه حافظ، نام مجموعه‌ای آرامگاهی در شمال شهر شیراز و در جنوب دروازه قرآن است که آرامگاه حافظ شیرازی را در خود جای داده است. مجموعه‌ای 2هکتاری است که از دو بخش اصلی صحن جنوبی و شمالی تشکیل شده است. این دو بخش اصلی توسط تالاری 56متری که از 20ستون سنگی به ارتفاع 5متر تشکیل شده است، از هم جدا شده‌اند. به جز این دو صحن، مجموعه‌ی حافظیه‌ی، امروز شامل دو بخش شرقی و غربی هم می‌شود که در واقع بخش شرقی آرامگاه، خاندان معدل و بخش غربی آرامگاه خاندان قوام هستند. در بخش غربی حافظیه قبرهای بیشتری وجود دارد که اکثر آن‌ها مربوط به شعرا و عرفای دوره‌های مختلف هستند. دو بخش شرقی و غربی حافظیه در سال‌های اخیر جهت بازدید عموم گشوده شده‌اند و پیش از این دسترسی به آن‌ها محدود بود.           

آرامگاه سعدی یکی از مهم‌ترین دیدنی‌های شیراز است. سعدیه در ابتدا خانقاه سعدی بود و او اواخر عمرش را در آنجا می‌گذراند. اولین بار در قرن هفتم، شمس‌الدین محمد صاحب‌دیوانی، وزیر معروف اباقاخان مقبره‌ای بر فراز قبر سعدی ساخت. در سال 998به حکم یعقوب ذوالقدر، حکمران فارس، خانقاه شیخ را تخریب کردند و اثری از آن باقی نماند. در سال 1187هجری قمری به دستور کریمخان زند، عمارتی ملوکانه از گچ و آجر با دو طبقه بر فراز مزار شیخ بنا شد. در یکی از اتاق‌های کرسی‌دار طبقه پایین و در سمت شرق راهرویی که به پلکان طبقه دوم ختم می‌شد، قبر سعدی قرار داشت و معجری چوبی آن را احاطه کرده بود. بعدها شوریده شیرازی (فصیح الملک)، شاعر نابینای شیرازی در اتاقی دیگر در سمت غرب راهرو به خاک سپرده شد.                                   

باغ نارنجستان قوام که با نام‌های باغ قوام، باغ موزه نارنجستان و باغ قوام الملک مشهور است، بین سال‌های 1257تا 1267خورشیدی مقارن با حکومت ناصرالدین‌ شاه قاجار، به دستور علی‌ محمد‌ خان قوام ساخته شد. باغ از دو قسمت بیرونی (موزه‌ نارنجستان) و اندرونی (خانه‌ زینت‌الملوک) تشکیل می‌شود که به وسیله‌ یک تونل با یکدیگر مرتبط هستند. این بنا به‌عنوان دارالحکومه یا محل انجام امور سیاسی، نظامی و دیدار با نمایندگان دولت‌های خارجی مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال 1345، بنای نارنجستان به دانشگاه شیراز اهدا شد و بین سال‌های 1348تا 1358در اختیار موسسه آسیایی، تحت سرپرستی پروفسور آرتور اپهام پوپ، ایران‌شناس معروف بود. مساحت مجموعه 3500متر مربع است و ساختمان‌های آن که در دو ضلع شمالی و جنوبی واقع شده‌اند، زیربنایی معادل ۹۴۰ متر مربع دارند. از دیگر بناهای مجموعه می‌توان به حمام گچینه، حسینیه قوام، مکتب‌خانه قوام (خانه عراقی‌ها)، اندرونی قوام (منزل زینت‌الملوک)، دیوانخانه قوام (نارنجستان) و حمام اختصاصی قوام اشاره کرد. این اثر در اردیبهشت ماه 1353با شماره 1073در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.                                                                                             

تخت جمشید که زمانی پایتخت بزرگ‌ترین امپراتوری جهان بود از زمان فرمان ساختش توسط داریوش کبیر تا پایان سلسله هخامنشیان همواره گسترش یافت. تخت جمشید از آثار ثبت‌شده در میراث جهانی یونسکو است که شامل قصرهای متعدد، 3مقبره و یک موزه از آثار باستانی کشف‌شده در اطراف آن است. میراث کهن امپراتوری هخامنشی در 65کیلومتری شمال شیراز قرار دارد.

پاسارگاد کورش کبیر به عنوان بنیانگذار سلسه هخامنشی در سال 546قبل از میلاد مسیح، پایتخت جدید فرمانروایی قدرتمند خود را در 130کیلومتری شمال شیراز کنونی به نام پاسارگاد ساخت. در طول تاریخ از پاسارگاد جز مقبره کورش، که اکنون در سه کیلومتری غرب جاده شیراز – اصفهان واقع شده است، اثری باقی نیست. در کاوش های باستان شناسی به این نتیجه رسیدند که در ساخت پاسارگاد ترکیبی از معماری های آناتولی، بین النهرین و ایران به صورت ماهرانه با یکدیگر تلفیق شده است.                             

نقش رستم در فاصله 5 كیلومتری تخت جمشید قرار دارد. در این محل كه در گذشته حتما از قداست خاصی بر خوردار بوده، داریوش اول هخامنشی مقبره خود را در سینه صخره ای كوه به صورت یک گور دخمه ساخت. ساخت این آرامگاه از سال 519 پیش از میلاد آغاز شد. پس از او سه شاه دیگر هخامنشی به تقلید از او سه مقبره دیگر برای خود در كنار مقبره داریوش می سازند. در این محل ساختمان زیبای معروف به كعبه زرتشت و چند سنگ نگاره از ساسانیان نیز قرار دارد. یک سنگ نگاره ایلامی نیز در نقش رستم قرار داشته که در دوره ساسانی بر روی آن سنگ نگاره ساسانی را حجاری کرده اند.                                                  

آرامگاه شاهچراغ در مرکز شهر شیراز قرار دارد و مدفن حضرت سید احمد، برادر امام رضا (ع) و فرزند امام هفتم (ع) شیعیان است. این بنا در دوره اتابکان فارس، در سده ششم هجری قمری ساخته شد .گنبد و بارگاه حرم را با کاشی‌کاری‌های زیبایی مزین کرده‌اند. در سالهای 1339و 1340خورشیدی و در پی مرمت و نوسازی ساختمان گنبد، طراحی کاشی‌کاری آن توسط استادعیسی بهادری صورت گرفت و به اجرا درآمد. ضریح مطهر تماما از نقره ساخته شده است و بالای آن را با برگ‌های طلایی تزیین کرده‌اند. در داخل ضریح و روی مرقد نیز مطهر صندوقی دیدنی از خاتم قرار دارد.                                                                                    

 آرامگاه علی‌بن حمزه یکی از بناهای تاریخی و مذهبی شهر شیراز است. این آرامگاه متعلق به «شاه میرعلی‌بن حمزه‌بن موسی کاظم»، نوه حضرت امام موسی کاظم (ع) است. آرامگاه علی‌ بن حمزه در دوره دیلمیان و به‌‌دست امیر عضدالدوله دیلمی احداث و در دوره تیموریان بخش‌هایی از آن مرمت شد. بخشی دیگر از آن نیز در زمان پهلوی، توسط مرحوم حبیب الله جوکار و زیر نظر معمار آن دوره، آقای پیروانی تحت بازسازی قرار گرفت. ضریح منحصر‌به‌فرد این آرامگاه با خاتم کاری و قلمزنی نگاه هر ببینده‌ای را به خود جذب می‌کند و در ورودی آن با منبت‌کاری از دیگر زیبایی‌های این بقعه است.                                                                                                                                                                                                     

باغ عفیف‌آباد یا «باغ گلشن» باغی تاریخی در انتهای خیابان عفیف‌آباد شهر شیراز است که توسط ارتش جمهوری اسلامی اداره می‌شود. این باغ زیبا به دلیل قرار داشتن یکی از بزرگترین موزه‌های نظامی خاورمیانه در آن رنگ و بویی کاملا نظامی به خود گرفته و در گوشه و کنار آن می‌توانید انواع ادوات نظامی و حتی تانک و توپ‌های بسیار قدیمی را مشاهده کنید.

باغ ارم شیراز یکی از باغ‌های قدیمی و بسیار زیبای شیراز است و همه ساله گردشگران برای بازدید از زیبایی‌های تاریخی و محیط سرسبز آن، عازم شیراز می شوند. دقیقا مشخص نیست این باغ چه زمانی و به دست چه کسی بنا شده است. با این حال در سفرنامه‌ها و کتاب‌های متعلق به قرن دهم و یازدهم هجری از باغ ارم یاد شده است. طبق اسناد تاریخی این باغ در دوران سلجوقی و آل اینجو وجود داشته است. کریم‌خان زند هم در دوران حکومتش دستور به مرمت و بازسازی باغ ارم داد. قشقایی‌ها در دوران قاجار به مدت 75سال صاحبان باغ ارم بودند و عمارتی در آن بنا کردند. پس از آن قجرها عمارتی دیگر در باغ احداث کردند  که تا به امروز نیز پابرجاست. 

در حال حاضر باغ ارم در اختیار دانشگاه شیراز قرار دارد و انواع گیاه و درخت از نقاط مختلف جهان در آن کاشته شده و مانند نمایشگاهی از انواع گل‌ها و گیاهان شده است. باغ ارم شیراز به همراه هشت باغ ایرانی دیگر در تیرماه سال 1390در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.                                                                                                                   

باغ جهان‌نما یکی دیگر باغ‌های تاریخی و بسیار زیبای شیراز است که در ضلع شرقی خیابان حافظ (دروازه‌ی قرآن) و بالاتر از میدان حافظیه قرار گرفته است. در دوران حکومت آل مظفر و آل اینجو این باغ وجود داشت و گفته می‌شود در اشعار حافظ هم سخنی از سرسبزی آن به میان آمده است. این باغ تا دوران صفویه سرسبز، آباد و پررونق بود اما بعد از پایان حکومت صفویان، به علت ناامنی کشور، این باغ نیز رو به ویرانی نهاد تا این که در زمان حکومت زندیان، کریم خان زند باغ را بازسازی کرد و عمارت وسط آن را احداث کرد . با روی کار آمدن قاجار، از شکوه و رونق این باغ کاسته نشد و قجرها در آن از میهمانان حکومتی خود پذیرایی می‌کردند. درختان سرو و کاج، درختان مرکبات و میوه‌های دیگر به باغ جهان‌‌نما صفا و سرسبزی بخشیده‌اند. داخل باغ عمارتی هشت ضلعی در 2طبقه وجود دارد که دارای 4شاه‌نشین وچندین اتاق است. نمای آن آجری است و در گذشته پنجره‌های چوبی به جای پنجره‌های آهنی فعلی قرار داشت. باغ جهان‌نمای شیراز در حال حاضر در اختیار صداوسیمای شیراز قرار دارد.                                               

عمارت شاپوری در دوران پهلوی و بین سال‌های 1310تا 1315توسط یکی از بزرگترین معماران شیراز بنا شد و مالک آن عبدالصاحب شاپوری، از تاجران بنام شیرازی بود. این عمارت در خیابان انوری، روبه روی خیابان اهلی واقع شده است. تا دهه‌ی 70شمسی، عمارت شاپوری در اختیار خانواده‌ی شاپوری بود و چند سال متروکه رها شده بود. در سال 1378سازمان میراث فرهنگی استان فارس این خانه را خرید و سپس به تاریخ 16مهر 1379با شماره‌ی 2781در فهرست اثار ملی ایران به ثبت رسید. این بنا در زمینی به مساحت 4635متر مربع، دو طبقه و با زیربنای 840متر مربع ساخته شده است. سبک معماری عمارت به سبک قاجاری است. امروزه عموم مردم می‌توانند از آن بازدید کنند و در آن یک رستوران و کافی‌شاپ و نمایشگاه آثار فرهنگی و هنری استان فارس فعالیت دارند.                                                                                                                               

حمام وکیل یکی دیگر از یادگاری‌های کریم خان زند در شهر شیراز است. این حمام در مرکز شهر و نزدیک بناهایی همچون بازار وکیل و مسجد وکیل قرار دارد. برای ساخت این حمام از پیشرفته‌ترین  اصول معماری آن دوران استفاده شده است. در حمام وکیل بخش شاه‌نشین نیز وجود دارد که برای استفاده‌ی شاه مورد استفاده قرار می‌گرفت. ورودی حمام کوچک است و شما را با شیب ملایمی، به هشتی ورودی هدایت می‌کند که پایین‌تر از سطح زمین قرار دارد. ورودی رختکن هم زاویه‌دار است و تمامی این‌ها به این دلیل است که گرما از حمام خارج نشده و از ورود سرما نیز جلوگیری شود. نقوش آهک‌بری زیبایی زیر گنبد حمام وجود دارد که ریشه در مذهب، سنت و علائق مردم این سرزمین دارد.

مسجد وکیل هم در مجموعه‌ بناهای زند و در نزدیکی بازار وکیل و حمام وکیل قرار گرفته است. این مسجد زیبا سبک معماری و هنری بسیار ویژه‌ای دارد و دارای دو ایوان و شبستان جنوبی و شرقی است. مسجد وکیل نیز به دستور کریم خان زند ساخته شده است و از دیدنی‌های آن می‌‌توان به شبستان جنوبی با ستون‌های سنگی یکپارچه و مارپیچ اشاره کرد. شبستان جنوبی 5هزار متر مربع مساحت دارد و منبری 14پله‌ای از سنگ یکپارچه‌ی مرمر ساخته شده است؛ گفته می‌شود کریم خان دستور داده بود که این سنگ را از مراغه به شیراز بیاورند. این بنا با شماره‌ی 182در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.                                

بازار وکیل هم به دستور کریم خان زند ساخته شده است و یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین بازارهای سنتی ایرانی است. این بازار در مرکز شهر شیراز قرار گرفته است و معماری بسیار زیبایی دارد. می‌توان گفت که امروزه تمام قسمت‌های این بازار سالم باقی مانده است و  خریدوفروش و تجارت هنوز هم در رگ‌های بازار وکیل جریان دارد و می‌توان آن را قلب تپنده‌ی تجارت شیراز نامید. مانند دیگر بازارهای قدیمی، هر بخش از بازار وکیل بسته به صنعت و کالاهایی که در آن فروخته می‌شود، نام‌های مختلفی دارد. بازار وکیل از گچ، آجر و آهک ساخته شده که روی پایه‌هایی از تخته‌سنگ‌های تراشیده قرار گرفته‌اند. این بازار با شماره‌ی 924 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.                                                                                                                           

عمارت کلاه‌فرنگی یا آرامگاه وکیل که قدمت آن به دوران حکومت زندیان بازمی‌گردد، میان باغ سرسبزی در شیراز قرار گرفته است. در دوران سلطنت زندیان از میهمانان و سفیران خارجی در این عمارت پذیرایی می‌شده و مراسمات رسمی و اعیاد مختلف در آن برگزار می‌شد. کریم خان زند وصیت کرده بود که پس از مرگ، او را در شاه‌نشین شرقی عمارت دفن کنند و به همین علت آن را آرامگاه وکیل نیز می‌نامند. اما در سال ۱۲۰۶ آقا محمد خان قاجار دستور نبش قبر او را صادر کرد و استخوان‌های کریم خان به کاخ گلستان منتقل شد و در زمان پهلوی نیز دوباره آن استخوان‌ها را از کاخ گلستان به این باغ آوردند. عمارت کلاه‌فرنگی هشت ضلعی است و کاشی‌کاری‌های بسیار  زیبایی با نقوش اسلیمی، گل و مرغ، مناظر شکارگاه و صحنه‌هایی دارد که از داستان‌های کهن الهام گرفته شده‌اند. در سال 1315عمارت کلاه‌فرنگی را به موزه تبدیل کردند و امروزه می‌توانید به تماشای اشیای مربوط به ماقبل تاریخ و دوران اسلامی بروید.

خانه‌ی زینت‌الملوک یکی از خانه‌های تاریخی قاجاری در شهر شیراز است که حدود سال 1290هجری قمری علی محمدخان قوام‌الملک دوم ساخت آن را آغاز کرد و در سال 1302هجری قمری به پایان رسید. سقف خانه چوبی است و تصاویری از حیوانات، پرندگان و گل و بوته روی آن نقاشی شده است. این خانه در خیابان لطفعلی خان زند، در ضلع غربی نارنجتان قوام واقع شده است و به وسیله‌ی یک راه زیرزمینی با آن ارتباط دارد. 

 زینت‌الملوک قوامی، دختر قوام‌الملک چهارم در این خانه زندگی می‌کرد و به همین دلیل است که نام آن را خانه‌ی زینت‌الملوک گذاشته‌اند. در ضلع غربی ساختمانی وجود دارد که دارای تالار شاه‌نشین است و با آینه‌کاری‌ و گچ‌بری‌های زیبا به ان زینت داده‌اند. این خانه زیرزمین بسیار گسترده‌ای نیز دارد که امروزه از آن به عنوان نگارخانه استفاده شده و مجسمه‌های تمامی شخصیت های برجسته‌ی شیراز در معرض دید عموم گذاشته شده‌اند. خانه‌ی زینت‌الملوک در 10آذر سال 1351به شماره‌ی 938در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.                                                                                                                         

مسجد نصیرالملک  به فرمان میرزا حسن علی خان، یکی از اعیان شیراز که به نصیرالملک مشهور بود، ساخته شد و ساخت آن حدود 12سال (از سال 1255تا 1267هجری شمسی) طول کشید. در قسمت شمالی مسجد صحن بسیار بزرگی قرار دارد و ورودی آن دارای طاق‌نمای بزرگی است و سقف آن را با کاشی‌های رنگ به رنگ زینت داده‌اند. در مجموع این مسجد 2در ورودی و 2شبستان شرقی و غربی دارد. مسجد نصیرالملک دو ایوان شمالی و جنوبی نیز دارد که شباهت زیادی به هم ندارند؛ ایوان شمالی بسیار زیباتر از ایوان جنوبی است. مرمت این مسجد از سال‌ها پیش آغاز شده است و کارشناسان سعی دارند طبق اخرین استانداردهای جهانی و به بهترین نحو این کار را به انجام رسانند. این مسجد در جنوب خیابان لطفعلی خان زند، در نزدیکی شاه‌چراغ و در کوچه‌ی نصیرالملک قرار دارد.                                                                                                                                                                                                                       

مسجد جامع عتیق شیراز قدیمی‌ترین مسجد این شهر است که به آن مسجد جمعه یا مسجد آدینه نیز می‌گویند. گفته می‌شود بنای این مسجد روی عبادتگاهی ساخته شده است اما این که این عبادتگاه متعلق به کدام دوران است، معلوم نیست. در سال 281 هجری قمری و در دوران عمرولیث صفاری بنای اولیه‌ی مسجد ساخته شد. بعد از آن در سال 752هجری قمری شاه اسحق اینجو ساختمانی میان مسجد ساخت که به آن «دارالمصحف» می‌گویند که مکان نگهداری و تلاوت قرآن کریم بود. کتیبه‌ای نیز به خط «یحیی الجمالی الصوفی» وجود دارد که یکی از خطاطان مشهور دوران شاه اسحق بود. در این کتیبه جملاتی در شان قرآن مجید نوشته شده است. این مسجد 6 در ورودی دارد. مسجد عتیق شیراز در 15دی ماه 1310 با شماره‌ی 72 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.